Yazılımın Tanımı

Yazılım, çeşitli programlar ve kodlardan oluşan, bilgisayar sistemlerinin çalışmasını sağlayan bir komutlar bütünüdür. Yazılımlar, sistemin işleyişi için gerekli temel komutları içeren sistem yazılımları ve kullanıcıların ihtiyaçlarına göre tasarlanmış uygulamalar olan kullanıcı yazılımları olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Bu ayrım, yazılımların kullanım amacına ve işlevlerine göre yapılır.

Yazılım Kavramı

Yazılım, komutlar bütünüdür ve çeşitli programlar ve kodlardan oluşur. Bilgisayar programları, yazılımların temel öğelerindendir. Yazılımlar genel olarak sistem yazılımları ve kullanıcı yazılımları olmak üzere ikiye ayrılır.

Yazılım Hukukunun Koruma Kapsamı

1995 yılında Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda yapılan değişiklikle, bilgisayar programları ilim ve edebiyat eserleri kapsamına alınmıştır. Bu değişiklikle, bilgisayar programları eser olarak kabul edilmiş ve gerekli hususiyet ve algılanabilirlik unsurlarına sahip olduklarında hukuki koruma almaya hak kazanmışlardır. FSEK kapsamında korunan unsur, bilgisayar programlarının kaynak kodları ve nesne kodlarıdır.

Yazılım Sahibinin Hakları

 Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında eser olarak değerlendirilen bilgisayar programları, sahiplerine hem manevi hem de mali haklar sağlar.

Manevi Haklar:

• Eseri umuma arz etme hakkı
• Eser sahibi olarak tanıtılma hakkı
• Eserde değişiklik yapılmasını önleme hakkı
• Eserin aslına ulaşma hakkı
• Eseri sergileme hakkı
• Eseri tahrip etmeyi önleme hakkı

Mali Haklar:

• Eseri işleme hakkı (çoğaltma, uyarlama, tercüme stb.)
• Eseri çoğaltma hakkı (fiziksel kopyalar, dijital indirmeler dahil)
• Eseri yayma hakkı (satış, dağıtım, kiralama vb.)
• Eseri temsil, yayın ve umuma iletim hakları

Bu haklar, eser sahibinin izni olmaksızın üçüncü kişiler tarafından kullanılamaz. Eser sahipleri, haklarının ihlali halinde tecavüzün men'i, tecavüzün ref'i veya tazminat davası gibi hukuki yollara başvurabilirler. Ayrıca, FSEK md. 71 uyarınca, lisanssız yazılım çoğaltan veya dağıtan kişiler hakkında cezai işlem yapılabilir.

Yazılım Patenti Alınabilir mi?

Yazılımlar, teknolojik gelişmeler sonucunda büyük yatırımların yapıldığı, korunması gereken eserler haline gelmiştir. Bu bağlamda, yazılımların nasıl korunduğuna ve patent konusundaki yasal düzenlemelere bakalım.

Yazılımın Tanımı

Yazılım, bilgisayar programları ve çeşitli kodlardan oluşan bir komutlar bütünüdür. Sistem yazılımları ve kullanıcı yazılımları olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Yazılımların Hukuki Korunması

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda (FSEK), yazılımın bir unsur olan bilgisayar programlarının eser olarak kabul edileceği belirtilmiştir. Bu koruma, kaynak kodları ve nesne kodlarını kapsar.

Yazılım Patenti Alınabilir mi?

Sınai Mülkiyet Kanunu'na (SMK) göre, bilgisayar programları patent olarak korunmaz. Bununla birlikte, yazılımın bir cihazla entegre olduğu ve buluş niteliği taşıyan durumlarda veya tekniğin bilinen durumunu aşan ileri teknik etkili bir buluş içermesi halinde patent tescili mümkündür.

Lisanslı Yazılımın Tanımı ve Özellikleri

Lisans Nedir?

Yazılım sahibi, mali haklarını üçüncü kişilere devredebilir. Bu işlem lisans olarak adlandırılır 

Lisans Türleri

Lisanslar ikiye ayrılır:

• İnhisari Lisans: Lisans verilen kişi dışında başkasına lisans verilmez.
• İnhisari Olmayan Lisans: Lisans verilen kişi, başka kişilere de lisans verebilir.

Lisans Sözleşmesinin Kapsamı ve Sınırlamaları

Eser sahibi, lisans sözleşmesinde hakların kullanımına ilişkin süre, yer ve içerik açısından kısıtlamalar getirebilir. Bu kısıtlamalar, sözleşmede açıkça belirtilmelidir.

Mali Hakların Lisanslanması

Lisans sözleşmesine konu edilen mali haklar şunlardır:

• İşleme hakkı
• Çoğaltma hakkı
• Yayma hakkı

• Temsil, yayın ve umuma iletim hakları

  Lisanssız Yazılım Kullanımının Hukuksal Sonuçları

Lisanssız yazılım kullanımı, fikri mülkiyet haklarının ihlalidir ve ciddi yasal sonuçlar doğurabilir. Yazılım sahiplerinin, lisanssız olarak çoğaltılan veya dağıtılan ürünlerine ilişkin çeşitli yasal yollara başvurma hakları bulunmaktadır.

Türk Ceza Kanunu UYARUNCA hukuka aykırı şekilde çoğaltılmış yazılım eserlerini satan, dağıtan veya ticari amaçla satın alan kişiler hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası verilebilir. 

Ancak, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) m. 71'e göre, lisanssız bir yazılımı şahsi kullanım amacıyla edinmek veya bulundurmak suç teşkil etmez.

FSEK m. 72 ayrıca, hukuka aykırı olarak çoğaltılmış yazılımları etkisiz hale getirmek için tasarlanmış cihazlar veya programlar üreten, satan veya bulunduran kişilere altı aydan iki yıla kadar hapis cezası öngörmektedir.

Lisanssız yazılım kullanımına ilişkin soruşturma ve kovuşturma, FSEK uyarınca hak sahiplerinin şikayetine bağlıdır. Hak sahipleri, tecavüzün men'i ve tecavüzün ref'i davaları açarak yazılım kullanımıyla ilgili olası ihlalleri önleyebilirler.

Lisanssız Yazılımların Kullanılmasının Cezai Sonuçları

Lisanssız yazılım kullanımı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli cezai yaptırımlara yol açabilir:

• FSEK m. 71: Bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası (lisanssız eserleri satma, dağıtma veya ticari amaçla satın alma)
• FSEK m. 72: Altı aydan iki yıla kadar hapis cezası (hukuka aykırı olarak çoğaltılmış yazılımları etkisiz hale getirme cihazları veya programları üretme, satma veya bulundurma)

Bu suçların soruşturulması ve kovuşturulması, hak sahiplerinin şikayetine bağlıdır.

Lisanssız Yazılımları Kullananlara Karşı Tazminat Davası Açılabilir mi?

Bilgisayar programlarının fikri mülkiyet kapsamında değerlendirilmesi nedeniyle, hak sahiplerinin mali ve manevi haklarını korumak için yasal yolları bulunmaktadır. Mali hakları ihlal edilen hak sahipleri, izinsiz çoğaltma yapan kişilerden sözleşme gereği talep edebilecekleri bedelin veya kanuni rayiç bedelin en fazla üç katını tazminat olarak talep edebilirler.

Bu kapsamda, bilgisayar programının izinsiz çoğaltılması sonucu uğranılan zararın giderilmesi için hak sahibi tecavüzün men'i ve tecavüzün ref'i davaları açabilir. Ayrıca, hak sahipleri Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 55 uyarınca haksız fiile dayalı tazminat davası açma hakkına da sahiptir.

Haksız fiile dayalı tazminat davasının zamanaşımı süresi, hak sahibinin tecavüzü ve tecavüzü gerçekleştiren kişiyi öğrendiği tarihten itibaren 2 yıldır. Ancak ihlal bir suç teşkil ediyorsa ve ceza zamanaşımı süresi daha uzunsa, bu süre hukuk davasına da uygulanır. Örneğin, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) madde 71 uyarınca, izinsiz çoğaltma ve satış gibi ihlaller suç teşkil etmektedir ve ceza zamanaşımı süresi 10 yıldır. Dolayısıyla, bu durumda haksız fiile dayalı tazminat davası da 10 yıllık zamanaşımına tabi olur.