NFT'ler, blok zincir teknolojisinin getirdiği yeni bir dijital varlık türü olarak günlük hayata entegre olmaya başlamıştır. Bu makale, NFT'lerin hukuki özelliklerini ve Türk hukuku bağlamında karşılaşabileceğiniz sorunları ele alarak, hukuki koruma yollarını ve güncel gelişmeleri incelemektedir. İşlem yapmadan önce uzman görüşü almak büyük önem taşımaktadır.

NFT'lerin Türk Hukuku Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Gayri Misli Tokenlar (NFT) Nedir?

Blok zincir teknolojisinin en dikkat çekici ürünlerinden biri olan NFT'ler (Non-Fungible Token), benzersiz ve değiştirilemez dijital varlıkları temsil eden tokenlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tokenlar, dijital sanat eserlerinden koleksiyon ürünlerine, müzik eserlerinden video içeriklerine kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. NFT'lerin en önemli özelliği, blok zincir teknolojisi sayesinde benzersiz bir kimliğe sahip olmaları ve bu kimliğin değiştirilemez olmasıdır.

NFT'ler, akıllı sözleşmeler aracılığıyla yönetilmekte ve bu sözleşmeler sayesinde mülkiyet hakları, kullanım koşulları ve telif ödemeleri gibi çeşitli özellikler otomatik olarak kontrol edilebilmektedir. Her bir NFT, kendine özgü bir metadata (üst veri) içerir ve bu sayede orijinalliği ve sahipliği blok zincir üzerinden doğrulanabilir.

NFT'lerin Hukuki Niteliği

NFT'lerin Türk hukuk sistemi içerisindeki konumu, çeşitli yasal düzenlemeler çerçevesinde değerlendirilmelidir. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında, NFT'lerin içerdiği kişisel verilerin korunması önemli bir tartışma konusudur. Blok zincirin değiştirilemez yapısı nedeniyle, kişisel verilerin silinmesi veya değiştirilmesi teknik olarak mümkün olmayabilir. Bu durum, "unutulma hakkı" gibi temel veri koruma haklarının uygulanmasında zorluklar yaratmaktadır.

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu perspektifinden bakıldığında, NFT sahipliği ile fikri mülkiyet hakları arasındaki ilişki özel bir önem taşımaktadır. Bir NFT'nin satın alınması, otomatik olarak temsil ettiği eserin fikri mülkiyet haklarının devri anlamına gelmemektedir. Akıllı sözleşmelerde fikri hakların devri öngörülse bile, bu devrin FSEK'in aradığı yazılı şekil şartını karşılayıp karşılamadığı tartışmalıdır.

NFT'lerin ticari boyutu ele alındığında, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmeliği önemli kısıtlamalar getirmektedir. Bu düzenleme uyarınca, Türkiye'de kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılması yasaklanmıştır. Bu durum, NFT alım-satım işlemlerinin kripto paralar üzerinden gerçekleştirilmesini hukuki açıdan tartışmalı hale getirmektedir.

NFT'lerin içerdiği dijital varlıklar, üçüncü kişilerin fikri mülkiyet haklarını ihlal edebilmektedir. Örneğin, bir markanın izinsiz olarak NFT formatında kullanılması veya başkasına ait bir sanat eserinin NFT olarak satışa sunulması, hukuki ihtilafların doğmasına neden olabilmektedir. Bu noktada, marka hukuku ve telif hakları kapsamında koruma mekanizmalarının devreye girmesi gerekmektedir.

Veri sorumluluğu açısından değerlendirildiğinde, NFT platformlarının ve NFT oluşturanların (minter) hukuki sorumluluklarının kapsamı net değildir. Özellikle merkezi olmayan platformlarda, veri sorumlusunun kim olduğu ve hangi hukuk sistemine tabi olacağı gibi sorular henüz tam olarak cevaplanamamıştır.

Güncel Hukuki Gelişmeler ve İhtiyati Tedbir Kararı

NFT'lerin hukuki statüsü ve korunması konusunda Türkiye'de önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Bu gelişmelerin başında, ülkemizde NFT'lerle ilgili verilen ilk ihtiyati tedbir kararı gelmektedir. Bu karar, dijital varlıkların hukuki koruma kapsamına alınması açısından önemli bir emsal teşkil etmektedir.

İstanbul 3. Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi Kararı

21 Haziran 2022 tarihinde İstanbul 3. Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi, NFT'lerle ilgili Türkiye'deki ilk ihtiyati tedbir kararını vermiştir. Dava konusu, ünlü sanatçı Cem Karaca'nın portresinin NFT olarak izinsiz kullanımı ile ilgilidir. Davacı taraf, hem 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hem de 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun kişilik haklarının korunmasına ilişkin hükümlerine dayanarak hak ihlali iddiasında bulunmuştur.

Mahkeme, bu başvuruyu değerlendirirken NFT'leri bir format olarak ele almış ve mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde değerlendirmiştir. Karar sonucunda:

• NFT'nin satışının durdurulmasına
• İlgili NFT'ye erişimin engellenmesine
• Opensea platformuna Türkiye'den erişimin engellenmesine karar verilmiştir

Bu karar, NFT'lerin hukuki koruma kapsamında değerlendirilebileceğini göstermesi açısından büyük önem taşımaktadır. Özellikle fikri mülkiyet hakları ve kişilik hakları bakımından NFT'lerin de geleneksel hukuki koruma mekanizmalarından yararlanabileceği ortaya konulmuştur.

Avrupa Birliği düzeyinde de NFT'lerle ilgili önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) tarafından yayımlanan kılavuz, NFT'lerin marka tescili konusunda önemli açıklamalar getirmiştir. Kılavuza göre:

• NFT'ler marka tescilinde 9. sınıfa dahil edilecektir
• Tescil başvuruları, NFT'nin kendisi için değil, temsil ettiği dijital içeriğin türü ile birlikte yapılmalıdır
• Farklı fiziki malları temsil eden NFT'ler arasındaki benzerlik değerlendirmesi için henüz net kriterler belirlenmemiştir

Bu gelişmeler, NFT'lerin hukuki statüsünün giderek netleştiğini göstermektedir. Ancak bazı önemli tartışma noktaları hala devam etmektedir. Örneğin, Opensea platformunun Türkiye'de fiziki bir varlığının bulunmaması, verilen ihtiyati tedbir kararının uluslararası alanda nasıl uygulanacağı sorusunu gündeme getirmektedir.

NFT'lerle ilgili hukuki gelişmeler, bu dijital varlıkların giderek daha fazla yasal koruma altına alındığını göstermektedir. Türkiye'deki ilk ihtiyati tedbir kararı ve EUIPO'nun kılavuzu, NFT'lerin hukuki statüsünün belirlenmesi ve korunması konusunda atılan önemli adımlardır. Bu gelişmeler, NFT piyasasının daha güvenli ve düzenli bir şekilde işlemesine katkı sağlayacak niteliktedir.

Yetki Sorunları ve Uygulama Kapsamı

Blok Zincir Yapısının Etkisi

Blok zincir teknolojisinin merkeziyetsiz yapısı, NFT'lerle ilgili hukuki uyuşmazlıklarda önemli yetki sorunlarını beraberinde getirmektedir. Bu sorunların başında, uygulanacak hukukun belirlenmesi ve yetkili mahkemenin tespiti gelmektedir. Geleneksel hukuk sistemlerinde, uyuşmazlıkların çözümü için belirli yargı yetkisi kuralları bulunmaktadır. Ancak, blok zincir teknolojisinin sınır ötesi ve dağıtık yapısı, bu kuralların uygulanmasını zorlaştırmaktadır.

NFT'lerin alım-satım işlemleri, dünyanın herhangi bir yerinden gerçekleştirilebilmektedir. Bu durum, bir uyuşmazlık durumunda hangi ülke mahkemelerinin yetkili olacağı sorusunu gündeme getirmektedir. Örneğin, Türkiye'de yaşayan bir kullanıcının, Amerika merkezli bir platformdan NFT satın alması durumunda, olası bir uyuşmazlıkta hangi ülke mahkemelerinin yetkili olacağı belirsizdir.

NFT platformlarının çoğu, kullanıcı sözleşmelerinde yetki ve uygulanacak hukuk konusunda belirli düzenlemeler yapmaktadır. Ancak, bu düzenlemelerin farklı ülke hukuk sistemlerinde geçerliliği tartışmalıdır. Özellikle tüketici işlemlerinde, kullanıcının yerleşim yeri mahkemelerinin yetkisi göz ardı edilemeyebilir.

Blok zincir teknolojisinin değiştirilemez yapısı, mahkeme kararlarının uygulanması noktasında da zorluklar yaratmaktadır. Bir mahkemenin NFT'nin silinmesi veya transferi yönünde karar vermesi durumunda, bu kararın teknik olarak uygulanması mümkün olmayabilir. Çünkü blok zincir üzerinde kayıtlı veriler, yapısı gereği değiştirilemez veya silinemez niteliktedir.

Türkiye özelinde yaşanan güncel bir örnek, bu sorunları somut olarak göstermektedir. OpenSea platformuna karşı verilen erişim engelleme kararının uygulanmasında yaşanan zorluklar, uluslararası dijital platformlara yönelik yargı kararlarının etkinliği konusunda soru işaretleri oluşturmaktadır. Platform, Türkiye'de fiziksel bir varlığa sahip olmadığından, kararların uygulanması teknik ve hukuki açıdan karmaşık bir hal almaktadır.

NFT'lere ilişkin haklar, farklı yargı alanlarında değişiklik gösterebilmektedir. Bir ülkede yasal olan bir NFT işlemi, başka bir ülkede hukuka aykırı olabilir. Bu durum, uluslararası NFT ticaretinde hukuki belirsizlik yaratmaktadır. Özellikle fikri mülkiyet hakları, kişisel verilerin korunması ve tüketici hakları gibi alanlarda, ülkeler arası farklı düzenlemeler bulunmaktadır.

Yetki sorunlarının çözümü için, uluslararası işbirliği ve harmonizasyon çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Blok zincir teknolojisinin sınır ötesi yapısı, geleneksel hukuk sistemlerinin ötesinde, yeni nesil hukuki çözümler gerektirmektedir. Bu noktada, akıllı sözleşmelerin standardizasyonu ve uluslararası tahkim mekanizmalarının geliştirilmesi önem kazanmaktadır.

Sonuç ve Tavsiyeler

NFT'ler, blok zincir teknolojisinin sunduğu yenilikçi dijital varlıklar olarak hayatımıza girmiş olsa da, beraberinde birçok hukuki belirsizlik ve risk getirmektedir. Bu teknolojinin henüz tam olarak olgunlaşmamış olması ve mevcut hukuk sistemlerinin bu yeni dijital varlık türüne tam anlamıyla adapte olamamış olması, NFT işlemlerinde dikkatli olunması gerektiğini göstermektedir.

Hukuki danışmanlık almanın önemi, özellikle yüksek meblağlı NFT işlemlerinde kendini göstermektedir. Çünkü NFT'ler, geleneksel varlıklardan farklı olarak, birden fazla hukuk dalını ilgilendiren karmaşık yapılara sahiptir. Örneğin, bir NFT işlemi gerçekleştirirken:

• Fikri mülkiyet haklarının kapsamı ve devri
• Kişisel verilerin korunması yükümlülükleri
• Vergisel yükümlülükler
• Kara para aklama mevzuatı
• Uluslararası hukuk ve yetki sorunları

gibi birçok hukuki konunun değerlendirilmesi gerekmektedir.

Türkiye'deki mevcut düzenlemeler henüz NFT'leri doğrudan ele almamaktadır. Bu durum, hem fırsatlar hem de riskler yaratmaktadır. Özellikle kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılmasına ilişkin kısıtlamalar, NFT alım-satım işlemlerinin nasıl gerçekleştirileceği konusunda belirsizlik yaratmaktadır.

İşlem yapmadan önce profesyonel hukuki destek almanın yanı sıra, aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi önerilmektedir:

• NFT'nin temsil ettiği dijital varlığın telif haklarının durumu
• Akıllı sözleşmelerin içeriği ve hukuki bağlayıcılığı
• Platform kullanım şartları ve sorumluluk sınırlamaları
• Uyuşmazlık halinde başvurulabilecek hukuki yollar
• Vergisel yükümlülükler ve raporlama gereklilikleri

Gelecekteki düzenlemeler açısından, NFT pazarının büyümesi ve yaygınlaşması ile birlikte daha kapsamlı hukuki çerçevelerin oluşturulması beklenmektedir. Bu nedenle, NFT ekosistemindeki gelişmeleri ve düzenleyici otoritelerin yaklaşımlarını yakından takip etmek önem taşımaktadır.

NFT'lerle ilgili işlemlerde risk yönetimi stratejisi oluşturulması da kritik öneme sahiptir. Bu strateji kapsamında:

• İşlem öncesi detaylı durum tespiti
• Hukuki dokümantasyonun eksiksiz hazırlanması
• Uyuşmazlık çözüm mekanizmalarının belirlenmesi
• Siber güvenlik önlemlerinin alınması
• Düzenli hukuki danışmanlık desteği alınması

gibi adımlar değerlendirilmelidir.

Sonuç olarak, NFT teknolojisi ve ilgili hukuki çerçeve henüz gelişim aşamasındadır. Bu dinamik ortamda, işlem güvenliğini sağlamak ve olası riskleri minimize etmek için profesyonel hukuki destek almak, düzenli risk değerlendirmesi yapmak ve gelişmeleri yakından takip etmek büyük önem taşımaktadır. Özellikle yüksek değerli NFT işlemlerinde, kapsamlı bir hukuki değerlendirme yapılmadan ve gerekli önlemler alınmadan hareket edilmemesi tavsiye edilmektedir.